Digitalisering zorgt voor grote veranderingen in organisaties. Daarbij gaat het niet alleen om de technologie, maar spelen ook culturele, sociale en economische aspecten een rol. Wil je een organisatie succesvol transformeren, dan heb je leiders nodig met een visie op alle aspecten van digitalisering. Door hun gedrag en het maken van de juiste keuzes kunnen leiders de controle over het proces krijgen. Maar hoe zorg je voor acceptatie en adoptie van de continue verandering? Hoe krijg je daar grip op en hoe stuur je bij?
De laatste jaren zien we organisaties sterk veranderen. Niels Loader: “We keken vooral van binnen naar buiten en tegenwoordig van buiten naar binnen. Het gaat nu meer om onze klanten, het gaat om het leveren van waarde aan klanten en het liefst zo snel mogelijk en daarnaast continu blijven verbeteren. Het leveren van waarde aan klanten is belangrijker dan ooit. Die klanten verwachten dat je snel relevantere en kwalitatief hoogstaande producten en diensten levert en dat tegen een zo laag mogelijke prijs. Dat brengt uitdagingen met zich mee voor het leiderschap.”
Niels noemt 3 belangrijke veranderingen waar op ingespeeld moet worden:
- Verschuiving van taken. Leiders hadden traditioneel de taak controle uit te oefenen op teams en de organisatie. Veel van die taken zijn teruggebracht naar de teams. Nu is het aan leiders vooral om de visie van de organisatie uit te dragen, de planning en afstemming goed te laten verlopen en te communiceren.
- Het probleem van het middenmanagement. Teams gaan op een DevOps-manier werken. De vraag is dan of het midden management meegaat of wegvalt. Doet het senior leiderschap mee en begrijpen zij daadwerkelijk de nieuwe manier van werken?
- Verandering integraal management. Traditioneel was je als leider verantwoordelijk voor jouw deel van de organisatie. In een agile organisatie hebben we op teamniveau zaken uitgesplitst. Er zijn product owners en scrummasters en ook bij onderdelen als HR ligt de verantwoordelijkheid meer bij de teams. Hoe word je dan leider op een hoger niveau?
Met de verandering naar outside in hebben we een nieuw operationeel systeem gecreëerd, maar het leiderschapssysteem is daar wat bij achtergebleven. Volgens Niels is de vraag nu: wat moeten leiders doen om beter aan te sluiten bij dit nieuwe operationele systeem?
Leiderschap gericht op toegevoegde waarde
Bas van Tol is Adviseur Speciale Opdrachten bij de politie. Ook hij heeft zich de afgelopen tijd de vraag gesteld hoe de rol van het leiderschap moet veranderen. “Ik werk veertig jaar bij de politie en ben opgeleid met de leiderschapsstijlen van de laatste 150 jaar. Door digitalisering zijn die stijlen wat uit de mode geraakt, wat ook voor mij onzekerheid met zich meebracht. Ik heb onderzoek gedaan naar leiderschap in tijden van agile, scrum, DevOps en PRINCE2. Daaruit bleek dat leiders zeker nog wel nodig zijn, maar wel in een andere vorm dan bij traditionele organisatievormen. In traditionele organisaties konden leiders op alle knoppen drukken. De vraag is of we dat nu nog nodig hebben. Moeten we niet naar een veel eenvoudigere manier van leiderschap die zich richt op toegevoegde waarde?” Organisaties veranderen dan wel, mensen zijn in de loop van de geschiedenis weinig veranderd. “We maken het verschil door samen te werken, te leren, te reflecteren en de spanning op te zoeken. We moeten leren loslaten en daarmee ruimte organiseren om een nieuwe balans te vinden en dit te beheersen – vast te houden. Die combinatie van loslaten en vasthouden noem ik loshouden. Dat kan alleen door te doen, risico’s te nemen en ervaringen te delen. Het mooie daarbij is dat we door digitalisering kennis en inzichten kunnen delen.”
Kansen en ruimte creëren
Bas van Tol vertelt dat in 2014 alle verschillende IT-systemen van de politie op het gebied van salarisbetalingen werden teruggebracht tot een beperkt aantal systemen. “Het is logisch dat mensen daarbij onzeker waren en vragen hadden. Ik heb iedereen daarbij zo veel mogelijk aangemoedigd zelf ideeën op te schrijven. Dat is gelukt en op een natuurlijke manier ontdekte ik dat we aan het loshouden waren. Dat is volgens mij de essentie van nieuw leiderschap. Je creëert kansen en ruimte en laat mensen de dingen zo veel mogelijk zelf organiseren. Als het spannend wordt, heb je wel een leider nodig die op de achtergrond praktische en emotionele ondersteuning geeft.”
Samen op ontdekkingsreis
We zien dat organisaties steeds meer op zo’n manier worden georganiseerd dat ze waarde toevoegen. Maar wat is precies je waarde? Wat is je verhaal als organisatie. Met goed value stream management en goede communicatie kun je snel zaken organiseren en aanpassen als dat nodig is. Controleren, commanderen en coördineren wordt vervangen door observeren wat er gebeurt en stukje bij beetje dingen aanpassen.
Bas van Tol: “Hoe wij bij de politie waarde toevoegen, blijkt het duidelijkst in een crisissituatie. Dan zijn we op ons best. Als het om veiligheid gaat, om leven of dood, is er geen discussie over wie de leiding heeft. Het team gaat aan de slag en we vinden elkaar altijd. Als het weer rustig wordt, dreigen we de scherpte weer wat te verliezen.” Volgens hem moet je oppassen dat je als leider geen micromanagement gaat toepassen. “Monitoren is belangrijker dan controleren. We zijn open en transparant. Een teken dat we elkaar wederzijds vertrouwen.”
Daarbij is het goed om je te realiseren dat je samen op ontdekkingsreis bent. “Je moet resultaten halen, maar wees mild naar elkaar in het leerproces. Zowel de leiding als de teams moeten openstaan voor elkaar. Doe het samen en coach elkaar. Dankzij wederzijds respect blijf je in control.”
Wilt u weten hoe u als leider in controle kan blijven in uw veranderende digitaliserende organisatie? Plan dan nu vrijblijvend een afspraak in zodat wij u verder op weg kunnen helpen.
